Spor Tahkim Mahkemesi (CAS), Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından kurulmuştur. Spor alanında görülen uyuşmazlıklarda ve kuruluşların aldığı kararlara yapılan itirazların hızlı bir şekilde çözüme bağlanması için tahkim müessesesi kaçınılmazdır. Tahkim, maliyetli bir yöntem olmasına rağmen işleyişi hızlı ve kararları kesindir.
CAS’ın beş temel fonksiyonu bulunmaktadır. Bunlar;
- Uyuşmazlıkları, ilk ve tek yetkili merci olarak karara bağlamak,
- Spor federasyonları tarafından alınan kararları (disiplin cezaları) temyiz merci olarak incelemek,
- Uyuşmazlıkları arabuluculuk (mediation) usulü çerçevesinde dostane yöntemlerle çözmek,
- Spora ilişkin hukuki konularda görüş bildirmek,
- Milletlerarası spor şampiyonaları (FIFA Dünya Futbol Şampiyonası, UEFA Avrupa Futbol Şampiyonası gibi) ve olimpiyat oyunları sırasında meydana gelebilecek uyuşmazlıkları kısa sürede çözmektir.
CAS’a başvurabilmek için öncelikli koşul tahkim şartının mevcudiyetidir. Bu şart bir federasyon, dernek veya kulüpte kendi statüsü içinde de yer alabilir. İkinci şart ise CAS öncesi hukuk yollarının tamamen tüketilmesidir. Yani, UEFA’nın bir kulübü Şampiyonlar Ligi veya UEFA Avrupa Liginden men etmesi halinde UEFA Tahkim Kurulu’nun vereceği karar beklenecek ve bu karara karşı CAS’a başvuru mümkün hale gelecektir.
Türkiye Futbol Federasyonu, özel hukuk hükümlerine tabi özerk bir kuruluş haline getirilmesine paralel olarak, TFF bünyesinde yer alan her türlü futbol faaliyetlerinden doğan ihtilafların çözümünde tahkim esası getirilmiş ve Tahkim Kurulu ihdas edilmiştir. Konusu futbol olan uyuşmazlıkları Tahkim çözer; kararları kesindir. Tahkim Kurulu için “futbolun Anayasa Mahkemesidir” bile denmiştir.
CAS’a sporcular, spor kluüpleri, spor federasyonları ve spor kuruluşları, spor organizasyonları gerçekleştiren kişiler , sponsorlar,vb gibi tüm gerçek veya tüzel kişiler başvurabilmektedir.
Usul hukuku olarak uygulanacak hukuk uyuşmazlığın görüldüğü CAS’ın merkezinin bulunduğu İsviçre Hukukudur. Dolayısıyla CAS’a başvuru için gerekli tahkim şartının gerçekleşip gerçekleşmediği gibi usule ilişkin problemler İsviçre Hukuku’na göre çözüme kavuşacaktır.
Maddi hukuk ise uyuşmazlığın içeriğine hangi hukukun uygulanacağı meselesidir. Örnek vermek gerekirse Beşiktaş’ın CAS’a yapacağı başvuruda tahkim şartının geçerliliği bir usul problemi olup İsviçre hukukuna tabidir. Ancak Beşiktaş’ın CAS başvurusunda haklı olup olmadığının incelenmesi maddi hukuka ilişkindir. Burada da uygulanacak hukuk çeşitli ihtimallere göre farklılık arz etmektedir. Öncelikle taraflar arasında anlaşma varsa anlaşılan hukuk yoksa ilk kararı veren kurumun düzenlemeleri bu da yoksa ilk kararın verildiği federasyonun bağlı bulunduğu ülkenin hukuku uygulanacaktır. Yani UEFA’dan men cezası alan bir Türk takımı veya doping dolayısıyla men cezası alan bir Türk sporcu da hukuk farklılık oluşturabilecektir. İlk halde UEFA’nın düzenlemeleri nazara alınacakken 2.ihtimalde kararı Türk federasyonu vermişse onun düzenlemeleri orada da boşluk söz konusuysa Türk hukuku uygulanacaktır.
Somut bir örnek vermek gerekirse Bursaspor’un 2015 yılından sonraki 4 yıllık sürecin herhangi birinde Bursaspor'un Avrupa kupalarından birine katılmasına hak kazanması halinde bir sezon için bundan mahrum bırakılmasına karar verilmişti. Ancak men cezasının kaldırılması yönünde tekrar başvurulmuştur. CAS’ın ikinci kararında ise sadece 2015-2016 sezonunda Avrupa kupalarına katılma hakkından mahrum bırakılmıştır ve bu da ilk karara göre lehe bir karardır.